PATHOLOGIST LÀ GÌ

No truyền thông media source currently available

Lâm sàng

Hôm nay, nhân bàn tới từ "lâm sàng" họ sẽ bàn về dạy dỗ y khoa bằng tiếng Việt sống Việt nam, và một khía cạnh quan trọng nữa của y khoa tiến bộ là vụ việc thực nghiệm với y khoa lâm sàng.

Trong chữ "lâm sàng" có lâm nghĩa là đến gần, vào một hoàn cảnh nào đó: như lâm nguy, lâm bồn (thai phụ sắp đến sinh), lâm bệnh, lâm bình thường (chung = đoạn cuối, đang đến đoạn cuối cuộc đời, chết). “Sàng” tức là cái giường, tại đây chỉ giường của tín đồ bệnh.

Lâm sàng là từ chúng ta dùng nhằm dịch từ tiếng Pháp “clinique” trước đây, lúc những trường y học còn dạy bởi tiếng Pháp. Đến khoảng tầm thập niên 1960"s , bên dưới thời Thủ tướng mạo Nguyễn Cao Kỳ ngơi nghỉ miền Nam, ngôi trường y khoa tp sài gòn mới bắt đầu chuyển một trong những phần dạy bởi tiếng Việt. Trường Y khoa Đại học tập Huế dạy bởi tiếng Việt tức thì từ thời gian mới open (1957) với khoa ngôi trường là chưng sĩ Lê tự khắc Quyến, một tín đồ có xu thế cấp tiến và hoạt động chính trị phe tả hơn là các vị gs của ngôi trường y khoa sài gòn. Cơ hội trường y chuyển hẳn sang dạy bởi tiếng Việt, trong những từ shop chúng tôi học trước tiên là “lâm sàng”. Đa số những từ điển giờ Việt tuyệt Anh Việt bây chừ đều định nghĩa "lâm sàng " không đúng đắn lắm so với cách dùng của từ "clinical" vào y khoa/y tế hiện nay. Trong số những tự điển trước 1970 không thấy tự này, và những từ điển dịch "clinic" cũng không rất đầy đủ hay trệu nghĩa .Có lẽ đông đảo nhà có tác dụng tự điển không hiểu biết nhiều lắm về phong thái tổ chức của các nhành y tế.

Tiếng Pháp, “clinique”, giờ đồng hồ Anh “clinical” chỉ mọi gì xẩy ra bên giường người bệnh, nói giản dị và đơn giản là lúc thăm khám bệnh. Do từ Hy lạp cổ "kline" là chiếc giường. Hippocrates (460-377 TTC), sinh ra ở đảo Kos, ngay gần 100 năm sau thời điểm Khổng tử ra đời, ông tổ ngành Tây Y đi đầu trong ngành chữa trị bệnh địa thế căn cứ trên quan liêu sát người bệnh trực tiếp với lý luận bên trên cơ sở của các "triệu chứng" cơ mà mình thấy, nghe, sờ cùng ngữi được. Hippocrate bị ảnh hưởng bời triết lý của Pythagore (nhà toán học Hy Lạp) từ đó “Thiên nhiên” bao gồm 5 nhân tố (elements) : nước , khu đất , gió với lửa; do đó học thuyết thời đó nhận định rằng cơ thể chúng ta gồm năm hóa học lỏng (fluids) tốt dịch (humors) khác biệt tạo nên: mật đen, mật vàng, đàm (nhớt) cùng máu. Tín đồ chữa căn bệnh có trách nhiệm tái lập sự quân bình giữa các chất lỏng đó. Có lẽ cũng tựa như nhưng vững chắc không chi tiết như mặt Đông phương, muốn giữa sự quân bình giữa âm với dương,lục bao phủ (Tiểu Trường, Ðại Trường, Ðởm, Vỵ, Bàng Quang, Tam Tiêu), ngũ tạng (tâm, can, tỳ, phế, thận).

Tuy nhiên, điểm quan trọng ở đây là lý luận căn cứ trên đều điều quan ngay cạnh trên bạn bệnh, không giống với phương pháp chữa bệnh căn cứ trên lòng tin tôn giáo, tốt ma thuật. Y học cũng tương tự khoa học tập thời thượng cổ (antiquity) của Hippocrate bị thất truyền sau khoản thời gian văn minh Hy lạp và La Mã suy tàn. Qua thời trung cổ, giải pháp chữa bệnh có tính biện pháp tôn giáo cùng tín điều là chính. Y tế lâm sàng chỉ phát triển trở lại sau thời kỳ Phục Hưng Renaissance), cùng với sự mày mò lại các kiến thức "cổ điển" của thời cổ đại, đào thải quan niệm về các dịch ("humors") và những ngành khung người học, hoá học, phẫu thuật được phạt triển. Qua vắt kỷ sản phẩm công nghệ 17, kỹ năng về tâm sinh lý (cách khung hình được điều hành như vậy nào) mở rộng, và fan ta chú trọng nhiều hơn đến phần thục hành y khoa, mặt giường dịch (bedside clinical practice), nghĩa là quan ngay cạnh các bộc lộ của cơn bệnh, cần sử dụng những kiến thức và kỹ năng về khung hình học, sinh lý học nhằm suy xét nguồn gốc bệnh.

Chúng ta hoàn toàn có thể bàn thêm một ít về cách thao tác làm việc "lâm sàng" của những thầy thuốc cổ truyền đông y ở Đàng vào (của Chúa Nguyễn) vào cầm kỷ thiết bị 17 được linh mục Alexandre de Rhodes, fan tiên phong tạo nên chữ viết quốc ngữ, nói lại. Phương thức "lâm sàng" của họ khác cách thức của tây phương: thầy thuốc "bắt mạch" rồi chẩn đoán trước, ko để người bị bệnh khai bệnh dịch trước như trong tây y. Người bác sĩ được học tập theo kiểu thân phụ truyền con nối và có nhiều sách túng thiếu truyền. Bác sĩ bắt mạch bởi 3 ngón tay (cho 3 phần cơ thể: đầu, dạ dày cùng bụng), mất chừng 15 phút băn khoăn suy tính, rồi bật mí cho người mắc bệnh biết anh ta bị gần như triệu chứng gì, căn bệnh ra sao. Nếu bác sĩ nói sai thì bị xua đi, ko trả chi phí vì người bệnh hết tin tưởng, nếu nói đúng thì người mắc bệnh tin tưởng làm cho chữa bệnh mình, nhưng trị hết hoàn thành mới trả tiền. Theo tởm nghiệm bạn dạng thân của Alexandre de Rhodes thì những bác sĩ Viêt thời kia không chiến bại gì những bác sĩ sinh hoạt châu Âu.

Sau mấy nghìn năm, y học của Hippocrate chuyển biến và phát triển thành Tây Y hiện nay nay, trên nền tảng của quan tiền sát, suy luận cùng thực nghiệm, cùng vai trò quan trọng đặc biệt của các khoa sinh-y học tập (biomedical sciences).

Hiện nay hồ hết gì contact trực kế tiếp người bệnh dịch thì hotline là lâm sàng (clinical). Ví dụ chưng sĩ hỏi mẩu truyện về bệnh tình (bệnh sử, history), ghi nhận những triệu hội chứng (symptoms) như bệnh nhân khai mệt, nhức đầu, ai oán nôn, tất cả tính phương pháp chủ quan; với khám trên người bệnh nhân nhằm phát hiện tại những dấu hiệu (signs) rõ ràng như da gồm mụn, tim đập loạn nhịp, khối u trong bụng, là những biểu thị ghi thừa nhận khách quan bởi vì người chưa phải người bệnh dịch quan cạnh bên mà ghi nhận. Hầu hết dấu hiệu đó được gọi là tín hiệu lâm sàng (clinical signs). Chẩn đoán bệnh căn cứ vào quá trình khám này được hotline là chẩn đoán lâm sàng (clinical diagnosis). Mặc dù nhiên, bác sĩ còn có thể có những phương tiện đi lại để tham khảo thêm về bệnh nhân.

Cách đây mấy chục năm, phòng mạch chưng sĩ hoàn toàn có thể có các phương tiện dễ dàng và đơn giản như: đồ vật ly trọng tâm để quan tiếp giáp cặn nước tiểu qua kính hiển vi, lấy đàm, nhớt để nhuộm màu và tìm trong số đó có vi trùng tuyệt không, hoặc có máy soi quang con đường (X Ray) , ví dụ để xem căn bệnh nhân tất cả nám phổi hay không, vv và thường đa số xét nghiệm đó bác bỏ sĩ xuất xắc y tá tự làm cho lấy, ngay gần chỗ người bệnh nằm, cho nên tiếng Pháp hotline những hiệu quả thử nghiệm đó là “paraclinique” (do: para=bên cạnh, clinique=giường bệnh). Họ dịch là “cận lâm sàng”. Mặc dù nhiên, trong tiếng Anh, ít khi sử dụng từ "paraclinical".

"Pathology" (ngành bệnh dịch học, tra cứu các thay đổi của bệnh gây ra trên những mô, tế bào quan tiền sát bởi kính hiển vi, thời trước ở tp sài thành gọi tắt là "ana-path, bởi tiếng Pháp anatomy pathologique=cơ thể bệnh dịch lý.

Xem thêm: 23/11 Cung Gì Và Đặc Điểm Chung Của Cung Này, Sinh Ngày 23/11 Là Cung Gì

Các hoạt động như chụp quang quẻ tuyến, làm CT, MRI, khôn xiết âm (ultrasounds), được gộp vào khoa "hình ảnh y khoa" (medical imaging). Chưng sĩ quang tuyến, đa phần đọc những phim, hình ảnh, không "đụng" tới dịch nhân, cũng có thể có những vận động lâm sàng; ví dụ bác sĩ quang con đường can thiệp (interventional radiologist) có thể nhờ CT, vô cùng âm khuyên bảo chọc vào ngực, bụng người mắc bệnh để hút mủ, lấy chủng loại sinh thiết để thử nghiệm.

Một trong những phương pháp giảng dạy dỗ y khoa là những “hội nghị so sánh lâm sàng và bệnh học” (tiếng Pháp: confrontation clinico pathologique). Các bác sĩ, nội trú trình bày các thừa nhận xét về lâm sàng và đề nghị một định bệnh dịch (diagnosis) suy luận từ các quan giáp đó. Sau đó, bác bỏ sĩ về dịch học (pathologist, cơ thể bệnh lý) trình bày công dụng của phòng thí nghiệm như sinh thiết (biopsy) hay hiệu quả giải phẫu zombie (autopsy), nghĩa là lời giải của câu hỏi thuở đầu là bạn bệnh mắc căn bệnh gì, lý do gì gây ra những triệu bệnh lâm sàng.

Một số từ giỏi dùng:

1. Bị tiêu diệt lâm sàng (clinical death), tim người bị bệnh ngưng đập (cardiac arrest), người mắc bệnh ngưng thở. Mặc dù nhiên, với các phương pháp hồi sức hiện nay nay, hoàn toàn có thể đảongược "chết lâm sàng" trong một số trường vừa lòng (CPR: cardiopulmonary resuscitation).

2. Clinic: chống khám căn bệnh tư, phòng nước ngoài chẩn của một căn bệnh viện. Đôi khi một clinic là một trong cơ quan liêu lớn tất cả cả nhiều bệnh viện, phòng khám, chống thí nghiệm, lấy một ví dụ Mayo Clinic do bác bỏ sĩ William Mayo và những người con xuất hiện thêm ở Rochester, Minnesota cuối thế kỷ thứ 19, và hiện giờ là giữa những hệ thống chữa bệnh và khảo cứu y khoa lớn nhất thế giới, nhân viên cấp dưới gồm trên 50,000 tín đồ và sát 4000 bác sĩ phần đông ngành. Cleveland Clinic ở Cleveland, bang Ohio cũng là một trong những bệnh viện giáo dục y khoa vĩ đại, lợi tức gần 10 tỷ đô la/ năm, và trụ sở ở những tiểu bang Mỹ, Canada cùng Trung Đông. Thời gian đầu, chỉ là 1 trong phòng mạch tư của một chưng sĩ giải phẫu vào cuối thề kỷ đồ vật 19.

3. Theo nghĩa rộng, clinic cũng khá được dùng trong một số trong những lãnh vực quanh đó y tế: như "legal clinic"chỉ những văn phòng xử lý , support về các vấn đề điều khoản pháp.

4. Ở Mỹ, tín đồ khám và chữa căn bệnh không phải luôn luôn là chưng sĩ y khoa: có những người dân chuyên về tâm lý trị liệu (psychologist), nurse practitioner; nhân viên điều dưỡng được huấn luyện và đào tạo khám bệnh dịch và điều trị, thường dưới sự giám sát của bác sĩ y khoa, phụ tá bác bỏ sĩ "physician assistant" (PA). Tự "clinician" có lúc được dùng để bao gồm hết các nhóm người có nhiệm vụ "lâm sàng" khám với chữa bệnh ở trình độ, lãnh vực không giống nhau.

5. Trong khám đa khoa Mỹ, sv y khoa được thực hành khám người mắc bệnh trong hai năm cuối gọi là2 năm lâm sàng (clinical years, clinical rotations) sau khoản thời gian đã trả tất hai năm đầu về kỹ thuật căn bản, hotline là 2 năm tiền lâm sàng (preclinical years).Các chưng sĩ tình nguyệndạy không thù lao đến sinh viên y học và bác sĩ sẽ thực tập (interns, residents, fellows/ giỏi doctors in training) được trường y khoa phong tước đoạt vịgiáo sư phụ tá gs (clinical assistant professors),phó giáo sư (clinical associate professors), giáo sư lâm sàng (clinical professor). Clinical = “lâm sàng” để riêng biệt với ban giảng huấn cơ hữu toàn thời gian, bao gồm quy (tenure track faculty) nạp năng lượng lương của trường, nặng nề về khảo cứu vớt hơn là dạy dỗ học.

Tóm lại, bạn cũng có thể dùng định nghĩa của tự điển Merriam Webster:

Clinical:

1) relating khổng lồ or based on work done with real patients 2) of or relating khổng lồ the medical treatment that is given lớn patients in hospitals, clinics, etc.

3) requiring treatment as a medical problem

4) of or relating lớn a place where medical treatment is given 5) of or relating to a clinic

Lâm sàng:

1) contact đến hoặc căn cứ trên nghiên cứu và phân tích trên người bệnh thật.

2) trực thuộc về hoặc tương tác đến chữa trị y khoa được cung ứng cho bệnh nhân trong dịch viện, phòng khám, vv

3) rất cần được chữa trị như là một vấn đề y khoa.

4) trực thuộc về hoặc tương tác đến một khu vực ở đó bạn ta chữa căn bệnh (trị liệu)

Bác sĩ hồ nước Văn Hiền

-------------------------------------Cảm ơn bác sĩ hồ nước Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia lịch trình Hỏi đáp Y học tập này.

Quý vị có thể nghe lại những bài đáp án trên mạng mạng internet ở showroom vnggroup.com.vn

Qúy vị mong muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học hay thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc thư điện tử đến add để thu xếp hẹn trả lời cho buổi vạc thanh kế tiếp.

Xem thêm: Tìm Hiểu Về Thủ Tục Lắp Wifi Cần Những Gì, & Trong ThờI BuổI Internet Phã¡T

Các bác bỏ sĩ của chuyên mục Hỏi đáp Y học Trực tiếp của đài VOA sẽ nỗ lực giải đáp những thắc mắc về y học của qúy vị.